Debiut powiesciowy Boleslawa Prusa.Utwór opowiada historie mlodego malarza Ludwika Lachowicza, majacego na utrzymaniu mlodsza siostre Zosie i zniedoleznialego ojca, nalogowego alkoholika. Bohater ustawicznie boryka sie z trudnosciami, przewaznie natury finansowej. Chcac ksztalcic siostre i jako tako chronic ojca przed zgubnym nalogiem, zmuszony jest ciagle pozyczac pieniadze. Zazwyczaj zadluza sie u swego bogatego kolegi Sielskiego. W wyniku awantury, w która zostaje wciagniety, konfliktuje sie ze swoim kolega. Sytuacje komplikuje dodatkowo to, ze Zosia i Sielski wyraznie maja sie ku sobie. Aby zdobyc pieniadze, Ludwik bierze udzial w konkursie malarskim, w którym – po wycofaniu sie Sielskiego – zdobywa pierwsza nagrode za obraz „ Dusze w niewoli ”. Miedzy Lachowiczem a fundatorka nagrody, piekna Jadwiga, zawiazuje sie wezel sympatii...