Najslynniejsi pisarze polskiego pozytywizmu – Maria Konopnicka, Eliza Orzeszkowa, Boleslaw Prus i Henryk Sienkiewicz – maja w swoim dorobku oprócz licznych powiesci takze setki nowel i opowiadan.Utwory te poruszaly aktualne problemy, opisywaly zycie srodowisk zacofanych, nawolywaly do poprawy warunków na wsiach. Te zwiezle, jednowatkowe utwory wypowiadaly protesty pisarzy, którzy starali sie w ten sposób walczyc z niesprawiedliwoscia i krzywda ludzka. Pozytywisci podejmowali próby pracy u podstaw, pragneli dzialac na rzecz klas najubozszych. Gloszono równiez hasla emancypacji kobiet i asymilacji Zydów.Odzwierciedlenie hasel epoki pozytywizmu mozna bylo przede wszystkim odnalezc wlasnie w nowelistyce. Utwory typu: „Gloria victis”, „Antek”, „Sachem”, „Janko Muzykant” czy „Nasza szkapa”, zebrane w tomie „Nowele i opowiadania pozytywistyczne”, nie tylko tworza kanon literatury, lecz takze pozwalaja zobaczyc, jak bardzo swiat zmienil sie od drugiej polowy XIX stulecia.