Gdzie diabel mówi dobranoc WSPOMNIENIA od Monasterzysk przez Kazachstan i Ukraine do Wroclawia (swiadomosc dziecka opisana z punktu widzenia swiadomosci doroslego) Trescia ksiazki jest dziecinstwo autora w kresowym miasteczku Monasterzyska, zycie na zsylce w Kazachstanie, pobyt w srodkowej Ukrainie, i wreszcie powrót do Kraju i osiedlenie sie w powojennym, zrujnowanym Wroclawiu. Opisy odzwierciedlaja rzeczywistosc postrzegana przez autora od wczesnego dziecinstwa do wieku mlodzienczego. Okres dzieciecy to pasmo zabaw i ciekawych, nieraz wesolych przygód wynikajacych z dzieciecej fantazji autora i jego o póltora roku starszego braciszka. Duza swoboda pozostawiona malcom przez zaabsorbowanych rodziców i ich wszedobylstwo wypelnialy ciekawa i pelna przygód mlodosc. Zycie w miasteczku oraz wydarzenia na swiecie przedstawiane sa z perspektywy swiadomosci dziecka. Wybuch wojny nie wzbudza w dzieciach strachu, wrecz zapowiada ciekawe zdarzenia na wzór opisów walk kowbojów z Indianami. Wkroczenie Armii Czerwonej na wschodnie tereny Rzeczpospolitej i zajecie przez nia Monasterzysk chlopcy odbieraja po swojemu. Szybko dostosowuja sie do nowych warunków i wykorzystuja je do swoich przygód, ciekawych, a niekiedy nawet niebezpiecznych. Niemniej jednak opis zycia w miasteczku pod rzadami Sowietów dokumentuje postepowanie nowej wladzy i jej poczynania w likwidacji polskosci. Nastepuja ponure dni dla mieszkanców pod wzgledem zaopatrzenia i zagrozen swobód politycznych i obywatelskich. Sowieccy najezdzcy w towarowych wagonach wywoza rodzine autora na zsylke w stepy Kazachstanu. Nieswiadome sytuacji dzieci nie podzielaja dramatu doroslych. W bezkresnych stepach spodziewaja sie nowych przygód. W pasacych sie w stepie tabunach koni, stadach bydla i owiec widza nawiazanie do przygód Buffalo Billa. Rzeczywistosc wkrótce okazala sie mniej przygodowa. Nastala sroga zima i trudnosci aprowizacyjne. Wszystko bardziej doskwieralo nowo przybylym, natomiast miejscowa ludnosc kolchozowa byla do tych warunków przystosowana, ponadto egzystuje jeszcze z dala od wydarzen które nas Polaków dotknely. Dla niej wojna i jej skutki nastapily dopiero po napasci hitlerowskich Niemiec na ZSRR Wczesnie, bo juz w wieku 14 lat konczy sie dziecinstwo i rozpoczyna dramatyczna dla autora i wyniszczajaca dla nieletniego organizmu przymusowa praca w kolchozie. Praca i stosunki z miejscowa ludnoscia zajmuja znaczne miejsce w opisie. Na koniec nastepuje powrót z zeslania w nastroju euforii. Konczy sie dramat wywózki , zaczyna sie nowe zycie w Polsce.