„Kruszenie odmienca” Zenona Celegrata to losy siedemnastoletniego Marka Kubackiego, który przez przypadek stal sie ofiara dawnych metod stosowanych przez sluzby specjalne PRL. Zaczelo sie od miejsca jego pracy, w wagonowni PKP, gdzie na plakacie upodobnil sie do Stalina, domalowujac charakterystyczne dla tej postaci akcenty. Marek zostaje tajnym informatorem UB, a potem SB. Razem z kolega Jankiem Wartkim postanawiaja uciec na Zachód, ale kiedy wspóltowarzysza podrózy dopada uczucie milosci, plan legnie w gruzach. Obaj zostaja powolani do wojska, ale Kubacki wciaz ma w myslach plan ucieczki. Kiedy Marek przyjmuje propozycje wyjazdu do Poludniowego Wietnamu w charakterze radzisty, po raz kolejny daja znac o sobie SB, ale tym razem jest to kontrwywiad wojskowy reprezentowany przez majora Danielaka. Na swojej drodze Marek spotyka urocza Wietnamke, Lan, z która romansuje. Podazajac do swego celu nawiazuje kontakt z Amerykanami i rozpoczyna sie jego dzialalnosc wywiadowcza w Sajgonie i Da Nang.

Po dziewieciu miesiacach rozlaki Marek wraca do kraju, spotyka sie z zona, która wydaje mu sie dziwnie obca, oraz z synem naznaczonym hemofilia. Zdal sobie sprawe, ze jednak to nie rodzina do niego, ale on do niej musi sie z powrotem dostosowac.

Po jakims czasie decyduje sie na podjecie dzialalnosci szpiegowskiej na korzysc USA, jednak wspólprace z CIA przerywa jego aresztowanie.